[ad_1]
Ο χρόνος και το εύρος του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχουν φέρει την Τουρκία και τον πρόεδρό της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε μια δύσκολη κατάσταση.
Στην αρχή, σοκαρισμένος από τη βία που ασκεί η Χαμάς, ο Ερντογάν προσέγγισε τον Ισραηλινό ομόλογό του, Ισαάκ Χέρτζογκ. Ωστόσο, η δύναμη της δημόσιας υποστήριξης προς τη Χαμάς στην Τουρκία, η κινητοποίηση του ισραηλινού στρατού και η έναρξη της ισραηλινής αεροπορικής επίθεσης στη Λωρίδα της Γάζας τον έκαναν σχεδόν αμέσως να αλλάξει θέση. Ο τόνος της επίκρισής του προς το Ισραήλ για την εκστρατεία του στη Λωρίδα της Γάζας γίνεται σταδιακά πιο έντονος.
Αυτό δεν εμπόδισε τον Ερντογάν από το να επιδιώξει να παίξει ρόλο διαμεσολάβησης· ξεκίνησε πολλές τηλεφωνικές κλήσεις με περιφερειακούς ηγέτες, τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Έλειπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν ξεκίνησε μια σαρωτική περιοδεία στις περιφερειακές πρωτεύουσες αμέσως μόλις ξέσπασε η κρίση, αναζητώντας τρόπους για να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση. Φαίνεται να έχει παρακάμψει εσκεμμένα μια επίσκεψη στην Άγκυρα, προτιμώντας να συνομιλήσει τηλεφωνικά με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν. Η σχέση Μπάιντεν-Ερντογάν είναι τεταμένη εδώ και αρκετό καιρό. Ο Μπάιντεν, επίσης, έχει περιορίσει τις επαφές του με τον Ερντογάν και δεν ήταν διατεθειμένος να τον προσκαλέσει, για παράδειγμα, για μια κρατική επίσκεψη στην Ουάσιγκτον.
Ένα διευρυνόμενο ρήγμα ΗΠΑ – Τουρκίας
Ο τρέχων πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έρχεται καθώς η Τουρκία και οι ΗΠΑ βρίσκονται ήδη σε διαμάχη για πολλά ζητήματα. Το πιο κρίσιμο είναι η υποστήριξη της Ουάσιγκτον προς τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), κυρίως Κούρδους μαχητές που υπήρξαν οι κύριοι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αγώνα ενάντια στο αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος, γνωστό και ως ISIS. Στις 5 Οκτωβρίου, αυτή η διαμάχη έφτασε στο ναδίρ όταν ένα αμερικανικό μαχητικό αεροσκάφος F-16 κατέρριψε ένα τουρκικό drone που έφτασε σε απόσταση λίγων εκατοντάδων μέτρων από τις αμερικανικές δυνάμεις στη βόρεια Συρία.
Ο τουρκικός στρατός διεξάγει πολυάριθμες στρατιωτικές επιχειρήσεις – εδάφους και αέρος κατά των Κούρδων της Συρίας – τις οποίες η Ουάσιγκτον θεωρεί ότι υπονομεύουν τον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Η Τουρκία είναι ανένδοτη στο να χαρακτηρίσει τις δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας ως προέκταση του δικού της Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο η Άγκυρα και οι σύμμαχοί της έχουν χαρακτηρίσει τρομοκρατική οργάνωση. Η διαφωνία ΗΠΑ-Τουρκίας σχετικά με το θέμα ανάγεται στην έλευση του Ισλαμικού Κράτους και το σαρωτικό του χτύπημα στη βόρεια Συρία και το Ιράκ το 2014. Ο Ερντογάν απέρριψε το αίτημα του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα να βοηθήσει στην καταπολέμηση τρομοκρατικών ομάδων, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ να συνεργαστούν με τους SDF. Οι αμερικανικές δυνάμεις και οι SDF νίκησαν με επιτυχία το Ισλαμικό Κράτος. Ωστόσο, ελλείψει οποιασδήποτε κρατικής αρχής στη βόρεια Συρία, η Ουάσιγκτον κράτησε περίπου 900 στρατιώτες εκεί και συνεργάστηκε με τις SDF για να περιορίσει το Ισλαμικό Κράτος. Οι SDF διατηρούν επίσης ένα στρατόπεδο, το al-Hol, στο οποίο στεγάζονται περίπου 50.000 άτομα με διάφορους δεσμούς με το Ισλαμικό Κράτος.
Η Τουρκία προσφάτως αγανάκτησε επίσης με τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε η κυβέρνηση Μπάιντεν σε δήλωση της 12ης Οκτωβρίου με την οποία ανανεώθηκε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη βόρεια Συρία. Η διατύπωση της δήλωσης ήταν πανομοιότυπη με εκείνη που εξέδωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το 2019, αν και δεν προκάλεσε τον ίδιο χλευασμό από την Άγκυρα τότε. Η νέα ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ανέφερε: “Η κατάσταση στη Συρία και σε σχέση με τη Συρία, και ειδικότερα οι ενέργειες της κυβέρνησης της Τουρκίας για τη διεξαγωγή στρατιωτικής επίθεσης στη βορειοανατολική Συρία, υπονομεύει την εκστρατεία για την ήττα του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και της Συρίας, ή του ISIS, θέτει σε κίνδυνο αμάχους και περαιτέρω απειλεί να υπονομεύσει την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή και συνεχίζει να αποτελεί μια ασυνήθιστη και εξαιρετική απειλή για την εθνική ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ”.
ΝΑΤΟ, Πολεμικά αεροπλάνα, Αναπτύξεις Μεταφορέων
Οι δύο χώρες έχουν επίσης διαφωνίες σχετικά με την ένταξη της Σουηδίας στον Οργανισμό Βορειοατλαντικής Συνθήκης (ΝΑΤΟ). Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε τη διαδικασία επικύρωσης για να υποβάλει μια σειρά από αιτήματα από τη Σουηδία πριν συμφωνήσει να στείλει το ψήφισμα προσχώρησης στο τουρκικό κοινοβούλιο, κάτι που έκανε επίσημα στις 23 Οκτωβρίου. Ενώ η Σουηδία έκανε αρκετές παραχωρήσεις, η επικύρωση από την Τουρκία έχει επισκιαστεί από το αίτημα της Άγκυρας ότι η Ουάσιγκτον της επιτρέπει να αγοράσει νέα F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού για τα υπάρχοντα στο απόθεμά της.
Η ισχυρή υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν στο αίτημα συνάντησε σκληρή αντίσταση στο Κογκρέσο των ΗΠΑ. Οι ηγέτες του Κογκρέσου έχουν καταστήσει σαφές ότι η πώληση των F-16 είναι απίθανο να εγκριθεί εκτός εάν η Τουρκία επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας. Στον απόηχο της κρίσιμης δήλωσης της αμερικανικής κυβέρνησης της 12ης Οκτωβρίου, τις προσπάθειες του Κογκρέσου να δημιουργήσει μια σύνδεση με την πώληση των F-16 και τις αυξημένες εντάσεις για τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, είναι πιθανό το τουρκικό κοινοβούλιο – πιεζόμενο από τον Ερντογάν στα παρασκήνια – θα μπορούσε να καθυστερήσει την επικύρωση της προσχώρησης της Σουηδίας.
Η έναρξη της σύγκρουσης στη Γάζα έχει αποξενώσει περαιτέρω τον Ερντογάν από την Ουάσιγκτον. Αντέδρασε με αγανάκτηση στην ανάπτυξη δύο ομάδων κρούσης αεροπλανοφόρων από τις ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και πρότεινε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν δουλειά να στείλουν τα αεροπλανοφόρα ή να παίξουν ρόλο σε αυτή τη σύγκρουση. Υποστήριξε επίσης ότι η παρουσία των αερομεταφορέων παρεμβαίνει στις προσπάθειες της Τουρκίας να επιλύσει την κρίση. Ο λόγος εξωτερικής πολιτικής του Ερντογάν αντανακλά όλο και περισσότερο την αυξανόμενη δυσπιστία προς τη Δύση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ξεκινώντας από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 στην Τουρκία, για την οποία κατηγορεί την Ουάσιγκτον, έχει επίσης παραπονεθεί ότι οι κακές οικονομικές επιδόσεις της Τουρκίας προκαλούνται από δυτικές (δηλαδή, αμερικανικές) παρεμβάσεις και σαμποτάζ. Ωστόσο, μια ανάλυση των εμπορικών στατιστικών της Τουρκίας θα καταδείξει ότι οι πιο συνεπακόλουθοι εμπορικοί εταίροι της είναι οι δυτικοί. Το 2022, οι ΗΠΑ, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) και δέκα χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έλαβαν σχεδόν το 43% των τουρκικών εξαγωγών. Το 2021, πέντε χώρες – οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο – αντιπροσώπευαν σχεδόν τα δύο τρίτα των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Τουρκία.
Υποστήριξη στη Χαμάς
Ο Ερντογάν υποστηρίζει εδώ και καιρό τη Χαμάς, επιτρέποντας στους ηγέτες της να διαμένουν στην Τουρκία και να συναντηθούν με την ηγεσία της, ενώ αρνήθηκε να χαρακτηρίσει τις ενέργειες της οργάνωσης ως τρομοκρατία. Η αντίδραση του τουρκικού κοινού, με αφορμή τον Ερντογάν, στην τρέχουσα σύγκρουση στη Γάζα είναι πιθανό να ενισχύσει αυτή τη σχέση. Ωστόσο, παρά τις συμπάθειες του Ερντογάν για τη Χαμάς, γνωρίζει επίσης πολύ καλά ότι μια μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή θα ήταν επιζήμια για όλους, ακόμα και την Τουρκίας. Αυτό εξηγεί το γιατί φέρεται να προειδοποίησε τον Ιρανό ομόλογό του Εμπραχίμ Ραΐσι, για βήματα που θα αύξαναν τις εντάσεις.
Χωρίς να διαφαίνεται τέλος στη σύγκρουση, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει επίσης την προοπτική περαιτέρω επιδείνωσης των σχέσεων με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Οι διαδηλώσεις στην Τουρκία στόχευσαν τις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ – το πιο σημαντικό, τη βάση ραντάρ στο Κιουρετζίκ της Μαλάτιας, στη νοτιοανατολική Τουρκία. Και το αμερικανικό προξενείο στα Άδανα, στη νότια Τουρκία, αναγκάστηκε να κλείσει. Η ρητορική του Ερντογάν απέναντι στις ΗΠΑ ευθύνεται εν μέρει για αυτά τα γεγονότα. Αν και ορισμένοι σχολιαστές υποστήριξαν ότι προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από τη Χαμάς, σε μια ομιλία του στις 25 Οκτωβρίου, υποστήριξε κατηγορηματικά ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση αλλά μια ομάδα αγωνιστών της ελευθερίας και “μουτζαχεντίν”, ή ανθρώπων που μάχονται για την πίστη τους. Κάλεσε επίσης όλους τους Τούρκους πολίτες σε μια διαδήλωση της “Μεγάλης Παλαιστίνης” στην Κωνσταντινούπολη, στις 28 Οκτωβρίου.
Ο Ερντογάν θα μπορούσε αρχικά να έχει συμβάλει πολύ στην αναζήτηση συμβιβασμού σε αυτή τη σύγκρουση. Έχει αποφύγει τη μικρή εμπιστοσύνη που μπορεί να του είχε η Ουάσιγκτον με την αυστηρότητα της αντιαμερικανικής γλώσσας του. Φαίνεται να έχει ξεφύγει από τις διαπραγματεύσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Δείτε τη δημοσίευση του πρωτότυπου άρθρου εδώ
[ad_2]