Τοῦ κ. Γεωργίου Κούβελα, Συνταξιούχου Δικηγόρου παρ᾽ Ἀρείῳ Πάγῳ καὶ Σ.τ.Ε. Ἐπιτίμου Προέδρου τῆς Ἐθνικῆς Φοιτητικῆς Ἑνώσεως Κυπρίων
1ον
Στὸ Ποθούμενο φτάσαμε μὲ τοὺς Ἀνυποχώρητους Ἀγῶνες τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῆς Ρωμιοσύνης! Αὐτοὶ οἱ Ἀγῶνες δημιούργησαν Μάρτυρες, Νεομάρτυρες καὶ Ἐθνομάρτυρες. Ὅλοι ἦσαν Ἄξιοι τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Πατρίδας! Ὅλοι ἦσαν Ἅγιοι! Ὁ λόγιος μακαριστὸς Καθηγητὴς Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης στὸ πόνημά του Νεομάρτυρες. Ἀπὸ τὴ Σκλαβιὰ στὸν Οὐρανό, γράφει γιὰ τὴν Ἁγιωσύνη τους: «Οἱ Νεομάρτυρες ὑπῆρξαν ταυτόχρονα ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἥρωες τῆς Πατρίδας! Κάθε ἐποχὴ εἶχε τοὺς δικούς της μάρτυρες, ποὺ πότισαν τὸ δέντρο τῆς πίστης. Τοὺς τελευταίους αἰῶνες ἡ Ἐκκλησία δοξάστηκε ἀπὸ τὸ αἷμα τῶν Νεομαρτύρων. Εἶναι αὐτοί, ποὺ ἀρνήθηκαν νὰ ὑποκύψουν στὴν ἀφόρητη πίεση τοῦ βάρβαρου Ὀθωμανοῦ κατακτητῆ καὶ νὰ ἀλλαξοπιστήσουν! Οἱ Νεομάρτυρες θυσιάστηκαν στὴ σύγκρουση τῆς ἁγιότητας ἐναντίον τῆς βαρβαρότητας, τῆς ἀγάπης ἐναντίον τοῦ μίσους, τῆς συγχώρεσης ἐναντίον τῆς μισαλλοδοξίας. Οἱ Νεομάρτυρες ὑπερασπίστηκαν στὰ δίσεκτα χρόνια τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς ἕνα οὐράνιο πολίτευμα. Ἀνέδειξαν τὴ δύναμη τοῦ ἁπλοῦ καὶ τοῦ ἀθώου ἰσχυρότερη ἀπὸ τὴ δύναμη τοῦ σφαγέα.
Καὶ ὁ λόγιος ὁμότιμος καθηγητὴς Θεολογίας τοῦ Α.Π.Θ. Γεώργιος Μαντζαρίδης («Κοινωνιολογικὴ προσέγγιση τῆς παρουσίας τῶν νεομαρτύρων», στὰ Πρακτικὰ Θεολογικοῦ Συνεδρίου Εἰς τιμὴν καὶ μνήμην τῶν νεομαρτύρων, 17-19 Νοεμβρίου 1986, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 236-237) συμπληρώνει: «Στήν πραγματικότητα ὅλοι οἱ νεομάρτυρες εἶναι ἐθνομάρτυρες, γιατὶ ἡ πίστη, γιὰ τὴν ὁποία μαρτύρησαν δὲν ἀποτελοῦσε ἕνα ἐπιμέρους στοιχεῖο, ἀλλὰ τὸν συνεκτικὸ δεσμὸ τῆς ταυτότητας τοῦ γένους… Πρέπει νὰ σημειωθεῖ ὅτι ὁ πόθος γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τοῦ γένους ἀπὸ τὸν ὀθωμανικὸ ζυγὸ ἀποτελοῦσε ἕνα σημαντικὸ παράγοντα, ποὺ χαρακτήριζε γενικὰ τοὺς νεομάρτυρες, δημιουργώντας ἔτσι καὶ τὴν ἰδιαιτερότητά τους σὲ σχέση μὲ τοὺς ἀρχαίους μάρτυρες».
Οἱ Ἀγῶνες τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τῆς Ρωμιοσύνης γιὰ τὸ Ποθούμενο ἄρχισαν ἀμέσως μετὰ τὸ 1453. Ἦταν τότε ποὺ ἡ Ρωμιοσύνη συγκλονίστηκε ἀπὸ τὸ Κλάμα τῆς Παναγίας καὶ Τὴν παρακάλεσε:
Σώπα Κυρία Δέσποινα, μὴ κλαίεις, μὴ δακρύζεις!
Ἦταν τότε ποὺ ἡ Ρωμιοσύνη ὑποσχέθηκε στὴν Παναγία ὅτι μὲ Θυσίες, μὲ Ἀγῶνες, μὲ Ὁλοκαυτώματα καὶ πρωτίστως μὲ τὴ Χάρη Της, μὲ τὴ Δύναμή Της καὶ μὲ τὴν Εὐλογία Της, θὰ ἔλθει τὸ Ποθούμενο:
Πάλι μὲ χρόνους μὲ καιροὺς πάλι δικά Σου εἶναι!
Ἦταν τότε ποὺ ἡ Ρωμιοσύνη γονάτισε καὶ ζήτησε ἀπὸ τὴν Παναγία καὶ ἀπὸ τὸν Υἱό Της νὰ φωτίσει τὰ Ἑλληνόπουλα νὰ μεγαλώσουν, καὶ νὰ μορφωθοῦν γιὰ νὰ γίνουν Ἄξια τῆς Πατρίδας. Ἡ Προσευχητικὴ Παράκληση τῆς Ρωμιοσύνης ἔγινε θρυλικὸ δημοτικό τραγούδι:
«Κάμε Χριστὲ καὶ Παναγιά, καὶ θρέψε τὸ παιδί μου, / Νὰ μεγαλώση, νὰ θραφῆ καλὸ παιδὶ νὰ γίνη. / Τύχη χρυσὴ ἂς τοῦ δίνεται καὶ φώτιση μεγάλη. / Νὰ μάθη γράμματα πολλὰ καὶ φρόνιμο νὰ γίνη, / Γιὰ νὰ κερδίζη χρήματα, παντοῦ καλὰ νὰ κάμνη. / Ἕνα καὶ εἴκοσι σκολειὰ μ᾽ ἀληθινοὺς δασκάλους. / Νὰ μάθουν γράμματα οἱ φτωχοί, ἀνθρῶποι νὰ γενοῦνε. / Νὰ μάθουν πὼς ᾽ρφανέψαμεν ἀπὸ τοὺς ἄρχοντάς μας, / Νὰ μάθουν πὼς ξεχάσαμεν τοῦ Γένους μας τὰ φρένα, / Πὼς ὁ καθείς μας χρεωστεῖ βοήθειαν νὰ δίνη / Εἰς τὰ σχολειά, στὶς Ἐκκλησιὲς καὶ στὰ ὀρφανεμένα»!
Ἦταν τότε ποὺ μὲ τὴ Δύναμη καὶ τὴ Φοβερὴ Προστασία τῆς Παναγίας ὁ Ὑψηλάντης κάλεσε τὴ Ρωμιοσύνη νὰ δώσει τὸν ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος Ὅρκο:
«Ἦλθεν ἡ ὥρα, νὰ δείξετε πρὸς τὸν κόσμον, ὅστις σᾶς κοιτάζει, καὶ πρὸς τὴν Πατρίδα, ἥτις ἐλπίζει ἀπὸ σᾶς, ὅτι εἶσθε γνήσια αὐτῆς τέκνα… Ἡ Πατρίς, ἀφοῦ σᾶς εὐηργέτησε γεννήσασα ὑμᾶς Ἕλληνας, τώρα σᾶς παρέχει καὶ ἄλλην πολὺ μεγαλυτέραν εὐεργεσίαν νὰ πολεμήσετε καὶ νὰ ἀποθάνετε ὡς Ἕλληνες ὑπὲρ αὐτῆς. Πρόγονοι καὶ πατέρες τριῶν χιλιάδων ἐτῶν, ἥρωες, μάρτυρες, σοφοί, στρατηλάται σᾶς κοιτάζουν ἀπὸ τὸν Οὐρανὸν, διὰ νὰ ἰδοῦν ἂν θὰ φανῆτε ἄξιοι αὐτῶν καὶ τῆς Πατρίδος. Τῶν Θερμοπυλῶν, τοῦ Μαραθῶνος, τῆς Σαλαμῖνος καὶ τῶν Πλαταιῶν, αἱ ψυχαὶ σᾶς ἐνθαρρύνουν. Τοῦ Ἱεροῦ Λόχου τῶν Θηβῶν οἱ ἀδελφοί σας σᾶς φωνάζουν: Μιμηθῆτε μας! Τεσσάρων αἰώνων τουρκοκρατίας ἥρωες καὶ μάρτυρες, ἡ ἀθάνατη Κλεφτουργιά, Ἱεράρχαι, Ἄρχοντες, Προεστοί, Διδάσκαλοι, σᾶς φωνάζουν: Μάχεσθε ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος! Τῶν Παλαιῶν Ἀθηνῶν οἱ νέοι σᾶς προσκαλοῦν νὰ ὁρκισθῆτε τὸν Ὅρκον ἐκείνων. Γονατίσατε καὶ ὁρκισθῆτε». Ὅλοι τότε γονάτισαν καὶ ἀπάγγειλαν τὸν ἀρχαῖο ἐκεῖνο Ὅρκο: «Οὐ καταισχύνω Ὅπλα τὰ Ἱερά, οὐδ᾽ ἐγκαταλείψω τὸν παραστάτην ᾧ ἂν στοιχῶ· ἀμυνῶ δὲ καὶ ὑπὲρ Ἱερῶν καὶ Ὁσίων καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν»!
Ἦταν τότε ποὺ στὸ Ἄστρος στὰ 1823 στὴ Β´ Ἐθνοσυνέλευση ὁ κάθε Ἕλληνας ἔδωσε τὸν Ὅρκο: Ὁρκίζομαι εἰς τὸ Ἅγιον Ὄνομα τῆς Τρισυποστάτου Θεότητος καὶ εἰς τὴν γλυκυτάτη Πατρίδα: Ἤ νὰ ἐλευθερωθεῖ τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος ἤ μὲ τὰ ὅπλα εἰς τὰς χεῖρας νὰ ἀποθάνω Χριστιανὸς καὶ ἐλεύθερος! Ἦταν τότε ποὺ ὁ Ἐθνικός μας Ποιητὴς Διονύσιος Σολωμὸς ὅρκισε τοὺς Ἕλληνες:
Σᾶς ὁρκίζω ἀγκαλιασθεῖτε
Σὰν ἀδέλφια γκαρδιακά…
Πάντα ἡ νίκη, ἂν ἑνωθεῖτε,
Πάντα ἐσᾶς θ᾽ ἀκολουθεῖ…!
Ἦταν τότε ποὺ ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας μὲ τὴν πολυδιάστατη Εὐρωπαϊκὴ πολιτική του, μὲ τὸ κῦρος του καὶ τὶς παρεμβάσεις του ἔπεισε τὶς τότε Μεγάλες Δυνάμεις γιὰ τὰ Ἑλληνικὰ Δίκαια. Ἐνδεικτικὰ ἀναφέρουμε ἐδῶ τὴν ἐπιστολή του στοὺς Εὐρωπαίους Διπλωμάτες τὸν Δεκέμβριο τοῦ 1825 ἀπὸ τὴν Γενεύη: «Οἱ Ἕλληνες … περιεφρόνησαν ὑπὲρ τὸ δέον τοὺς κινδύνους τούτους, ἀλλ᾽ ἡ πίστις των εἰς τὸν Θεὸν καὶ εἰς τὸ Δίκαιον τοῦ Ἀγῶνος των τοὺς δίνει δύναμιν, διὰ νὰ τοὺς ἀψηφοῦν ἀκόμα. Ἡ δὲ πεποίθησίς των αὕτη εἶναι τόσον ἀμετάβλητος ὅσον καὶ ἡ Θρησκεία των. Εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ διὰ τῆς Ἐκκλησίας, δὲν ἔπαυσαν νὰ ἀποτελοῦν χωριστὴν ἐθνότητα, ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τῆς ὑπερισχύσεως τῶν Τούρκων. Διὰ τῆς Ἐκκλησίας τὸ λοιπὸν καὶ πάλι θὰ σωθοῦν καὶ θὰ τὸ ἐπιτύχουν ἱκετεύοντες ἐκ βάθους καρδίας τὸν μόνον Ἡγεμόνα τοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος εἶναι προστάτης των». Ἀναφέρουμε ἐπίσης ὅτι ὁ Καποδίστριας τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1827 στὸ Παρίσι στὸ ἐρώτημα τοῦ Βρετανοῦ Διπλωμάτη: «Ποῖα ὅρια ἐκτάσεως χωρογραφικῆς ἀξιοῖ ἡ Ἑλλάς;» ἀπάντησε ὡς ἑξῆς: «Τὰ ὅρια ταῦτα ἀπὸ τοῦ 1821 καθορίζονται ὑπὸ τοῦ αἵματος τοῦ ἐκχυθέντος εἰς τὰ σφαγεῖα τῶν Κυδωνιῶν, τῆς Κύπρου, τῆς Χίου, τῆς Κρήτης, τῶν Ψαρῶν καὶ τοῦ Μεσολογγίου καὶ εἰς τοὺς πολλοὺς κατὰ γῆ καὶ κατὰ θάλασσαν ἀγῶνας, διὰ τῶν ὁποίων ἐδοξάσθη τὸ ἀνδρεῖον τοῦτο Ἔθνος»! Εἶπε δηλαδὴ ὁ πρῶτος Κυβερνήτης ὅ,τι καὶ ὁ Διονύσιος Σολωμὸς στὸν Ἐθνικό μας Ὕμνο:
Στὴ στεριὰ εἶν᾽ ξακουσμένο / δὲν νικιέσαι ἐσὺ ποτὲ / ὅμως ὄχι δὲν εἶναι ξένο / καὶ τὸ πέλαγο γιὰ Σέ!
Εἶπε δηλαδὴ ὁ Μεγάλος Ἕλληνας στὶς τότε Μεγάλες Δυνάμεις ὅτι τὰ σύνορα τῆς Ἑλλάδος φθάνουν μέχρι ἐκεῖ ποὺ ἔφθασε τὸ Αἷμα τῶν Ἑλλήνων. Δηλαδή, μέχρι ἐκεῖ ποὺ ποτίστηκε ἡ Γῆ μὲ Αἷμα Ἑλληνικό!
Ἦταν τότε ποὺ οἱ Ἕλληνες μὲ τὸ Σύνταγμα τῆς Γ´ Ἐθνικῆς Συνέλευσης τῆς Τροιζήνας 1827 διακήρυξαν: «Ἂν καὶ ὅλας τὰς Θρησκείας καὶ γλώσσας δέχεται ἡ Ἑλλάδα, καὶ τὰς τελετὰς καὶ τὴν χρῆσιν αὐτῶν κατ᾽ οὐδένα τρόπον δὲν ἐμποδίζει, τὴν Ἀνατολικὴν ὅμως τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν καὶ τὴν σημερινὴν γλῶσσαν μόνας ἀναγνωρίζει ὡς ἐπικρατούσας Θρησκείαν καὶ γλῶσσαν τῆς Ἑλλάδος».
Ἦταν τότε ποὺ οἱ Ἑλληνίδες ἔδωσαν τὸν Ὅρκο στὸ Χριστὸ καὶ τὴν Πατρίδα καὶ ἀπέδειξαν ὅτι ὅλες ἦταν Γενναῖες. Γι᾽ αὐτὸ οἱ Σουλιῶτισσες, οἱ Μανιάτισσες, οἱ Μεσολογγίτισσες, οἱ Ναουσαῖες, οἱ Νησιῶτισσες, ὅλες οἱ ἀνώνυμες Ἑλληνίδες στὴν ἀπορία τῶν Ξένων, γιατί ἀγωνίσθηκαν καὶ θυσιάσθηκαν ἀπαντοῦσαν: «Ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἔρως καὶ ἡ πρὸς τὴν Πατρίδα Ἀγάπη μᾶς ὁδήγησαν. Ἀπόφασιν νὰ λάβημεν νὰ ζήσομεν Χριστιανοὶ Ἐλεύθεροι, εἰδεμὴ νὰ χαθῶμεν»! Καὶ ὅταν ρωτοῦσαν τὴν ἀνώνυμη Ἡρωίδα, γιατί δὲν παίρνεις Τοῦρκο γιὰ ἄντρα νὰ σ᾽ ἀρματώσει στὸ φλουρὶ καὶ στὸ μαργαριτάρι, ἀπαντοῦσε: «Κάλλιο νὰ ἰδῶ τὸ αἷμα μου τὴ γῆ νὰ κοκκινίση παρὰ νὰ ἰδῶ τὰ μάτια μου Τοῦρκος νὰ τὰ φιλήσει!».
Ἦταν τότε ποὺ ὁ Γέρος τοῦ Μοριᾶ ἔδειξε στὴ Ρωμιοσύνη τὸν τραχὺ δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὸ Ποθούμενο. Εἶναι ὁ δρόμος τοῦ Ἀνυποχώρητου, τοῦ Ἀνένδοτου, τοῦ Ἀπροσκύνητου, τοῦ Ἀσυμβίβαστου Ἀγώνα:
“Μίαν φοράν, ὅταν ἐπήραμεν τὸ Ναύπλιον ἦλθε ὁ Ἅμιλτων νὰ μὲ ἰδῇ. Μοῦ εἶπε ὅτι «Πρέπει οἱ Ἕλληνες νὰ ζητήσουν συμβιβασμὸν καὶ ἡ Ἀγγλία νὰ μεσιτεύσῃ». Ἐγώ τοῦ ἀποκρίθηκα ὅτι αὐτὸ δὲν γίνεται ποτέ, Ἐλευθερία ἤ Θάνατος. Ἐμεῖς, καπετὰν Ἅμιλτων, ποτὲ συμβιβασμὸν δὲν ἐκάμαμεν μὲ τὸν Τοῦρκο. Ἄλλους ἔκοψε, ἄλλους ἐσκλάβωσε μὲ τὸ σπαθὶ καὶ ἄλλοι, καθὼς ἐμεῖς, ἐζούσαμεν ἐλεύθεροι ἀπὸ γενεὰ εἰς γενεά. Ὁ βασιλεύς μας ἐσκοτώθη, καμμία συνθήκη δὲν ἔκαμε. Ἡ φρουρά του εἶχε παντοτινόν πόλεμον μὲ τοὺς Τούρκους καὶ δύο φρούρια ἦταν πάντοτε ἀνυπότακτα». Μὲ εἶπε: Ποία εἶναι ἡ βασιλικὴ φρουρά του, ποῖα εἶναι τὰ φρούρια; Ἡ φρουρὰ τοῦ Βασιλέως μας εἶναι οἱ λεγόμενοι Κλέφτες, τὰ φρούρια ἡ Μάνη καὶ τὸ Σούλι καὶ τὰ Βουνά! Ἔτσι δὲ μὲ ὁμίλησε πλέον”.
Ἦταν τότε ποὺ ὁ Ἅγιος τῆς Ἐπαναστατημένης Ρωμιοσύνης Ἰωάννης Μακρυγιάννης ἐνθάρρυνε ὅλο τὸ Λαὸ μὲ τὸ παράδειγμά του καὶ μὲ τὴν ἀφοσίωσή του στὴν Πατρίδα καὶ στὴν Ὀρθοδοξία:
«Ὅσο ἀγαπῶ τὴν Πατρίδα μου, δὲν ἀγαπῶ ἄλλο τίποτα. Νά ᾽ρθεῖ ἕνας νὰ μοῦ εἰπεῖ ὅτι θὰ πάει ὀμπρὸς ἡ πατρίδα, στρέγομαι νὰ μοῦ βγάλει καὶ τὰ δυό μου μάτια. Ὅτι, ἂν εἶμαι στραβὸς καὶ ἡ Πατρίδα μου εἶναι καλά, μὲ θρέφει. Ἂν εἶναι ἡ Πατρίδα μου ἀχαμνά (σὲ ἀδυναμία), δέκα μάτια νά ᾽χω, στραβός θε να ᾽μαι…»!
«Τούτην τὴν Πατρίδα τὴν ἔχομεν ὅλοι μαζὶ καὶ σοφοὶ καὶ ἀμαθεῖς καὶ πλούσιοι καὶ φτωχοὶ καὶ πολιτικοὶ καὶ στρατιωτικοὶ καὶ οἱ πλέον μικρότεροι ἄνθρωποι. Τὸ λοιπόν, δουλέψαμε ὅλοι μαζί, νὰ τὴν φυλᾶμεν, καὶ ὅλοι μαζί, καὶ νὰ μὴν λέγει ὁ δυνατός «ἐγώ» οὔτε ὁ ἀδύνατος. Ξέρετε πότε λέγει ὁ καθείς «ἐγώ». Ὅταν ἀγωνιστεῖ μόνος του νὰ φτειάση ἤ νὰ χαλάση νὰ λέγη «ἐγώ». Ὅταν, ὅμως, ἀγωνίζονται πολλοὶ νὰ φτειάσουν, τότε λέμε ἐμεῖς. Εἴμαστε στὸ ἐμεῖς καὶ ὄχι στὸ ἐγώ».
«Σημειώνω καὶ ἕνα μέρος ἀπὸ τὴν ἁμαρτωλή μου καὶ ἁπλὴ καὶ ἀγράμματη Προσευκή μου. Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς. Δόξα Σε, Κύριε Χριστέ, σταυρὲ σταυρωμένε, λαμπρὲ καὶ ἀναστημένε, τρισυπόστατε Θεέ, Ἁγία Τριάδα, Θεοτόκο, Ἁγία σώματα δόξα, δόξα, δόξα τῆς παντοδυναμίας Σου καὶ τῆς βασιλείας Σου, Κύριε, ἅπλωσε τὸ λαμπρό Σου καὶ εὐλογημένο Σου Χέρι καὶ βγάλε μας μέσα ἀπὸ τὸ σκότον τὸν βαθὺ ὅπου εἴμαστε πεσμένοι καὶ χαμένοι καὶ πνιμένοι τόσες αἰῶνες, καὶ φέρε μας εἰς τὸ φῶς Σου τ᾽ ἀληθινὸ τῆς βασιλείας Σου, καὶ βλόγα μας, τοὺς ἁμαρτωλούς, καὶ συχώρεσέ μας καὶ καθάρισέ μας καὶ ἀνάστησέ μας ὡς τὸν Λάζαρον, ὅποτε εἶναι ἡ ἀγαθή Σου θέληση»!
