Σε μια απροσδόκητη ανατροπή στο θέμα της καταπολέμησης του καρκίνου, ταπεινά βακτήρια της κουζίνας και ένα φυτό που είναι περισσότερο γνωστό ως γλυκαντικό, η στέβια, θα μπορούσαν μια μέρα να βοηθήσουν στη θεραπεία μιας από τις πιο θανατηφόρες ασθένειες της ανθρωπότητας, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Μια ομάδα επιστημόνων στην Ιαπωνία ανακάλυψε ότι η στέβια που έχει υποστεί ζύμωση, ένα φυτό που χρησιμοποιείται συνήθως ως γλυκαντικό χωρίς θερμίδες, μπορεί να έχει ενδιαφέρουσες αντικαρκινικές ιδιότητες. Αν και αυτά τα ευρήματα είναι πρώιμα και χρειάζονται πολύ περισσότερη έρευνα, υποδηλώνουν έναν πιθανό μελλοντικό ρόλο της στέβιας στην αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος.
Ο καρκίνος του παγκρέατος παραμένει ένας από τους πιο δύσκολους καρκίνους για θεραπεία. Τα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται μόνο μετά την εξάπλωση της νόσου και οι συμβατικές θεραπείες, όπως η χημειοθεραπεία, σπάνια οδηγούν σε θεραπεία. Λιγότερο από το 10% των ασθενών επιβιώνουν πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση.
Αυτή η επείγουσα ανάγκη για πιο αποτελεσματικές και λιγότερο τοξικές θεραπείες έχει στρέψει τους ερευνητές στη μελέτη φυτικών ενώσεων. Πολλά χημειοθεραπευτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται ήδη σήμερα έχουν βοτανική προέλευση – συμπεριλαμβανομένης της πακλιταξέλης, που προέρχεται από τον φλοιό του δέντρου του Ειρηνικού, και της βινκριστίνης, που προέρχεται από τη μυρτιά της Μαδαγασκάρης – προσφέροντας μια αποδεδειγμένη οδό για την ανακάλυψη νέων παραγόντων καταπολέμησης του καρκίνου.
Η στέβια, ένα φυλλώδες φυτό που προέρχεται από τη Νότια Αμερική, είναι ευρέως γνωστή για τη φυσική της γλυκύτητα. Είναι μια οικεία παρουσία στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αλλά λίγοι το θεωρούν φαρμακευτικό φυτό.
Τα φύλλα στέβιας είναι πλούσια σε βιοδραστικές ενώσεις, μερικές από τις οποίες έχουν δείξει ενδείξεις αντικαρκινικής και αντιοξειδωτικής δράσης σε προηγούμενες έρευνες. Η πρόκληση ήταν η αξιοποίηση αυτού του δυναμικού, καθώς τα εκχυλίσματα στέβιας που δεν έχουν υποστεί ζύμωση είναι μόνο ελαφρώς αποτελεσματικά σε εργαστηριακά περιβάλλοντα, απαιτώντας συχνά υψηλές δόσεις για να επηρεάσουν τα καρκινικά κύτταρα.
Εκεί μπαίνει η ζύμωση. Γνωστή για την παρασκευή γιαουρτιού, kimchi και ψωμιού με προζύμι, η ζύμωση είναι κάτι περισσότερο από μια μαγειρική τεχνική. Είναι μια μορφή μικροβιακής αλχημείας που μπορεί να μετατρέψει τις φυτικές ενώσεις σε νέα, βιοδραστικά μόρια.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Χιροσίμα έθεσαν ένα απλό αλλά καινοτόμο ερώτημα: τι θα γινόταν αν η στέβια είχε υποστεί ζύμωση με τα κατάλληλα βακτήρια; Πειραματίστηκαν με ένα στέλεχος που ονομάζεται Lactobacillus plantarum SN13T, ένα συγγενές βακτήριο που βρίσκεται συνήθως σε ζυμωμένα τρόφιμα. Η ζύμωση παρήγαγε μια ένωση που ονομάζεται μεθυλεστέρας χλωρογενικού οξέος (CAME), η οποία έδειξε πολύ ισχυρότερες αντικαρκινικές επιδράσεις από το ακατέργαστο εκχύλισμα στέβιας.
Σε εργαστηριακές δοκιμές, το εκχύλισμα στέβιας που είχε υποστεί ζύμωση προκάλεσε τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων του παγκρέατος σε μεγάλους αριθμούς, αλλά άφησε τα υγιή νεφρικά κύτταρα σε μεγάλο βαθμό άθικτα. Περαιτέρω ανάλυση αποκάλυψε ότι υπεύθυνη για αυτό το φαινόμενο ήταν η ένωση CAME. Δούλεψε μπλοκάροντας τα καρκινικά κύτταρα σε μια συγκεκριμένη φάση του κύκλου ζωής τους, εμποδίζοντας τον πολλαπλασιασμό τους και ενεργοποιώντας την απόπτωση, μια φυσική διαδικασία όπου τα κύτταρα αυτοκαταστρέφονται όταν έχουν υποστεί βλάβη ή δεν χρειάζονται πλέον.
Η CAME φαίνεται να τροποποιεί τον γενετικό προγραμματισμό των καρκινικών κυττάρων. Ενεργοποιεί γονίδια που προάγουν τον κυτταρικό θάνατο, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλει εκείνα που βοηθούν τα καρκινικά κύτταρα να αναπτυχθούν και να επιβιώσουν. Αυτό το διπλό χτύπημα επιβραδύνει την εξέλιξη του καρκίνου και ενθαρρύνει τα κακοήθη κύτταρα να αυτοκτονήσουν.
Η δύναμη της ζύμωσης
Το εκχύλισμα στέβιας που έχει υποστεί ζύμωση βρέθηκε επίσης να είναι ισχυρότερο αντιοξειδωτικό από το αντίστοιχο εκχύλισμα που δεν είχε υποστεί ζύμωση. Το οξειδωτικό στρες – μια ανισορροπία δυνητικά επιβλαβών μορίων γνωστών ως ελεύθερες ρίζες στο σώμα – συνδέεται με τον καρκίνο και άλλες ασθένειες. Εξουδετερώνοντας αυτές τις ελεύθερες ρίζες πιο αποτελεσματικά, το εκχύλισμα που έχει υποστεί ζύμωση μπορεί να προσφέρει επιπλέον προστασία για τα υγιή κύτταρα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η ζύμωση έχει αποδειχθεί ότι ξεκλειδώνει κρυμμένα οφέλη. Η σόγια και το τζίνσενγκ που έχουν υποστεί ζύμωση έχουν βρεθεί να προσφέρουν βελτιωμένες ιδιότητες υγείας σε σύγκριση με τις ακατέργαστες μορφές τους.
Αλλά τα ευρήματα της στέβιας ξεχωρίζουν λόγω της επιλεκτικότητας της ένωσης. Η θανάτωση των καρκινικών κυττάρων, διατηρώντας παράλληλα τα υγιή, είναι το «ιερό δισκοπότηρο» για τους ερευνητές του καρκίνου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτά τα αποτελέσματα προέρχονται από κύτταρα που καλλιεργούνται σε εργαστήριο, όχι από μελέτες σε ζώα ή ανθρώπους. Πολλές ουσίες που φαίνονται πολλά υποσχόμενες σε τρυβλία Petri αποτυγχάνουν σε κλινικές δοκιμές λόγω της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου σώματος. Ωστόσο, η ανακάλυψη είναι συναρπαστική και δικαιολογεί περαιτέρω διερεύνηση.
Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει τις δυνατότητες των καθημερινών τροφίμων και των φυσικών μικροβίων τους ως ανεκμετάλλευτες πηγές νέων φαρμάκων. Αντικατοπτρίζει επίσης το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον «μικροβιακό βιομετασχηματισμό» – τη χρήση ευεργετικών βακτηρίων για τη δημιουργία ισχυρών ενώσεων από φυτά.
Στην περίπτωση της στέβιας, μια απλή αναζήτηση ενός φυσικού γλυκαντικού έχει εξελιχθεί σε κάτι δυνητικά πολύ πιο βαθύ: ένα εφαλτήριο προς μια θεραπεία για τον καρκίνο που είναι φυσική, στοχευμένη και οικονομικά αποδοτική.
Φωτογραφία: iStock
