1ον
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἐπιθυμοῦν τὴν ἐλευθερία στὴ ζωή τους, στὶς σκέψεις τους, στὶς πράξεις τους καὶ στὰ μελλοντικά τους σχέδια. Ἀρνοῦνται προφανῶς κάθε μορφὴ ἐξαναγκασμοῦ. Ὡστόσο, πολλὲς φορὲς ζητοῦν γιὰ μερικὰ θέματα τὴ γνώμη τῶν ἄλλων συνανθρώπων τους, γνωστῶν καὶ ἔμπειρων, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνει ὅτι δέχονται νὰ τοὺς κατευθύνουν καὶ νὰ τοὺς καταπιέζουν. Ἡ ἐλευθερία εἶναι ὑπέρτατο ἀγαθό. Καὶ ὅσοι τοὺς τὸ ἀφαιροῦν ἢ τοὺς τὸ περιορίζουν θωροῦνται ἰδιοτελεῖς, δόλιοι καὶ ἄξιοι ἀποστροφῆς.
Ἡ ἐλευθερία πρέπει νὰ ὑπάρχει καὶ στὴ συνεργασία τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἐργαζόμενος πρέπει πάντα νὰ ἔχει τὴν αἴσθηση ὅτι εἶναι ἐλεύθερος καὶ δὲν καταπιέζεται. Ὁ ἐργοδότης του πρέπει νὰ σέβεται τὴν ἐλευθερία του, ἀποφεύγοντας ἀρνητικὲς συμπεριφορὲς καὶ ἀπειλές. Φυσικὰ ὁ ἐργαζόμενος δὲν πρέπει νὰ διακρίνεται γιὰ τὴ νωθρότητά του, τὴν ἀπροθυμία καὶ τὴν ἀδιαφορία στὶς ὑποχρεώσεις του, γιατὶ τότε δημιουργεῖται τὸ κακὸ ποὺ περιορίζει ἢ καὶ καταργεῖ τὴν ἐλευθερία. Ἡ περιφρόνηση τῆς ἀρετῆς ὁδηγεῖ στὸν καταναγκασμὸ καὶ ὅλα ἀνατρέπονται στὶς διαπροσωπικὲς καὶ ἐπαγγελματικὲς σχέσεις.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει ἐλευθερία στὶς ἀποφάσεις του γιὰ τὶς πράξεις του, ὑπάρχουν συνέπειες, τόσο στὸν ἴδιο, ὅσο καὶ στὴν κοινωνία ὅπου ζεῖ. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος διευκρινίζει σχετιά: «Ἂν δὲν εἶναι στὸ χέρι μας νὰ ἐκλέγουμε τὶς πράξεις μας, τότε οὔτε ὁ ἐνάρετος εἶναι ἄξιος ἐπαίνων, οὔτε ἐκεῖνος ποὺ παραστράτησε εἶναι ὑπεύθυνος βασανισμοῦ καὶ τιμωρίας. Ἂν πεισθοῦν γι’ αὐτὸ οἱ ἄνθρωποι, τότε κανεὶς πλέον δὲν μένει σταθερὸς στὴν ἀρετή, οὔτε θὰ ἀποφεύγει τὴν κακία»1.
Τὰ ἀποτελέσματα τοῦ ἐξαναγκασμοῦ δὲν ἔχουν καμιὰ ἠθικὴ ἀξία καὶ εἶναι ἀνόητο νὰ ἐπαινοῦνται. Δὲν ὁδηγοῦν στὴν προκοπὴ καὶ στὴν πρόοδο. Τὶς καλὲς πράξεις, ὅποια μορφὴ κι ἂν ἔχουν, τὶς πραγματοποιεῖ ὁ ἄνθρωπος, γιατί τὶς ἐπιθυμεῖ καὶ ἐλεύθερα τὶς ἐπιλέγει. Κανένας λογικὸς ἄνθρωπος δὲν ἐντυπωσιάζεται ἀπὸ τὸ ἄλογο, ποὺ φέρει φίμωτρο καὶ χαλινάρι καὶ βαδίζει ρυθμικά. Ἡ ἱκανότητα αὐτὴ τοῦ ἀλόγου δὲν πρέπει νὰ ἀποδίδεται στὸ ζῶο, ἀλλὰ στὸν καταναγκασμὸ τοῦ χαλιναριοῦ.
Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης
Σημείωσις:
1. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Γ΄, Ἀθήνα 1995, σελ. 352.
Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης
