Η Αγία Ελένη όταν βρήκε τον Τίμιο Σταυρό, άφησε ένα μέρος του στα Ιεροσόλυμα, το οποίο παρέδωσε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο μέσα σε ένα ασημένιο κιβώτιο. Αυτό το λέει ο Άγιος Αμβρόσιος. Το υπόλοιπό το έφερε στον γιο της, τον Μέγα Κωνσταντίνο ο οποίος το έφερε στο εσωτερικό της Κωνσταντινούπολης από την πύλη του Ψωμαθίου.
Τα ευωδιαστά φυτά -βάλσαμα, κρίνα, τριαντάφυλλα, και βασιλικούς- που βρέθηκαν στο χώμα γύρω από τον Σταυρό, η Αγία Ελένη τα φύτεψε σε γλάστρες για να διατηρηθούν. Ίδρυσε μάλιστα και ένα μοναστήρι, το οποίο ονόμασε Γαστρία (ίσως λόγω των γλαστρών), όπου και κατοίκησε η ίδια.
Ο Τίμιος Σταυρός όχι μόνο παρέμεινε άφθαρτος μέσα στη γη για 330 χρόνια, αλλά και ανέστησε μια ετοιμοθάνατη ηλικιωμένη γυναίκα, σύμφωνα με τον Σωζόμενο, ενώ ο Νικηφόρος αναφέρει πως ανέστησε έναν νεκρό άνθρωπο.
Επιπλέον, παρόλο που το ξύλο του Σταυρού μοιράστηκε σε όλα τα μέρη του κόσμου, αυτό παρέμεινε αναλλοίωτο στο ίδιο μέγεθος.
Όπως λέει ο Άγιος Κύριλλος, «Κατήχησή Δ’» του: «Με το ξύλο του Σταυρού, που μοιράστηκε σε κομμάτια, γέμισε όλος ο κόσμος».
Και ο Παυλίνος στην 11η επιστολή του αναφέρει πως ο Σταυρός από την εποχή της εύρεσής του μοιράζεται για το κοινό καλό και όφελος και δεν μειώνεται, αλλά παραμένει ολόκληρος και ακέραιος.
Αυτό συνέβαινε επειδή ήταν συνήθεια οι προσκυνητές που πήγαιναν στα Ιεροσόλυμα να παίρνουν από ένα κομμάτι από τον Τίμιο Σταυρό ως απόδειξη του ταξιδιού τους. Εκεί λοιπόν που ο Αρχιερέας έκοβε και έδινε κομμάτια, ο Σταυρός πολλαπλασιαζόταν, όπως ακριβώς πολλαπλασιάστηκαν και οι πέντε άρτοι στα χέρια των Αποστόλων.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον Άγιο Χρυσόστομο, ο οποίος αναρωτιέται γιατί το ίδιο το Ξύλο, πάνω στο οποίο σταυρώθηκε το Άγιο Σώμα του Χριστού, είναι τόσο περιζήτητο. Πολλοί παίρνουν ένα μικρό κομμάτι, το βάζουν σε χρυσή θήκη και το κρεμούν στο λαιμό τους προς καλλωπισμό, παρόλο που αυτό το ξύλο ήταν σύμβολο τιμωρίας και μάλιστα καταδίκης σε θάνατο. Αυτός είναι ο λόγος που υπάρχουν τόσα πολλά κομμάτια του Τιμίου Σταυρού σε όλο τον κόσμο.
Σύμφωνα με την παράδοση, το ύψος του Τιμίου Σταυρού ήταν περίπου 4,5 μέτρα (15 πόδια), ενώ το πλάτος του (το οριζόντιο ξύλο) ήταν περίπου 2,4 μέτρα (8 πόδια). Ο Χρυσόστομος προσθέτει ότι το πάχος τόσο του κάθετου όσο και του οριζόντιου ξύλου ήταν μία σπιθαμή (περίπου 20-22 εκατοστά).
Ο λόγος που ο βασιλικός συνδέεται με τον Σταυρό κατά τον αγιασμό είναι ο εξής: ο μοναχός Αλέξανδρος αναφέρει ότι ο βασιλικός φύτρωνε πάντα στον λόφο του Γολγοθά, κάτω από τον οποίο ήταν θαμμένος ο Σταυρός.
Οι Έλληνες, που είχαν χτίσει έναν ναό και είχαν ένα άγαλμα της Αφροδίτης εκεί, ξερίζωναν τον βασιλικό, αλλά αυτός φύτρωνε ξανά. Για να θυμούνται αυτό το θαύμα, χρησιμοποιούμε βασιλικό στον μικρό και τον μεγάλο αγιασμό.
Διασκευή από τον «Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας», μήνας Σεπτέμβριος, τόμος 9ος.
Πηγή: pemptousia.gr (Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
