Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να προχωρήσει με σχέδιο που θα συνδέει τα αγροτικά και περιφερειακά κονδύλια με εθνικές μεταρρυθμίσεις στον προϋπολογισμό της περιόδου 2028–2034, σύμφωνα με σχέδιο κανονισμού που έχει “δει” το Euractiv.
Η ιδέα αυτή έχει ήδη προκαλέσει εδώ και μήνες αντιδράσεις από 19 κράτη μέλη, 149 περιφέρειες, ακόμη και από το ίδιο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποστηρίζοντας ότι ένα τέτοιο σχέδιο θα διαβρώσει την περιφερειακή αυτονομία και θα τιμωρεί άδικα τις τοπικές αρχές για αποφάσεις που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η ριζική αναμόρφωση των δύο μεγαλύτερων προγραμμάτων δαπανών της ΕΕ: της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και των Ταμείων Συνοχής, που προορίζονται για τις φτωχότερες περιοχές της Ένωσης.
Η Κομισιόν θέλει να συγχωνεύσει τα περίπου 800 δισ. ευρώ που προορίζονται για αυτά τα ταμεία σε 27 εθνικά ταμεία, καθιστώντας τη χρηματοδότηση εξαρτώμενη από εθνικές μεταρρυθμίσεις εγκεκριμένες από την ΕΕ.
«Η μετάβαση από περίπου 540 προγράμματα σε 27 Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Εταιρικής Σχέσης (NRP) θα μειώσει το διοικητικό κόστος» για τις χώρες και τις περιφέρειες της ΕΕ, αναφέρεται στο σχέδιο κανονισμού.
Κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να υποβάλει ένα εθνικό σχέδιο που να περιγράφει την «ατζέντα μεταρρυθμίσεων, επενδύσεων και άλλων παρεμβάσεων» και θα λαμβάνει τα κονδύλια μόνο μετά από έγκριση από την Επιτροπή και το Συμβούλιο.
Το σχέδιο είναι εμπνευσμένο από το Ταμείο Ανάκαμψης COVID των 650 δισ. ευρώ, όπου η Επιτροπή παρέκαμψε τις περιφέρειες διαπραγματευόμενη απευθείας με τις πρωτεύουσες των κρατών μελών, αφήνοντας την υλοποίηση στα χέρια των εθνικών αρχών.
Πλήθος επικρίσεων
Τον Ιούλιο, το ίδιο το ελεγκτικό όργανο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ), επέκρινε έντονα το μοντέλο διαχείρισης των κονδυλίων για την COVID. Η Επιτροπή «απαλλάχθηκε από την ευθύνη χρηματοοικονομικής διαχείρισης του προϋπολογισμού της ΕΕ και μετέφερε όλη την ευθύνη στα κράτη μέλη», δήλωσε ο πρόεδρος του ΕΕΣ Τόνι Μέρφι στο Euractiv.
«Πουλήθηκε ως αποτελεσματικό εργαλείο, αλλά σχεδόν κάθε κράτος μέλος της ΕΕ δήλωσε ότι στην πράξη ήταν χειρότερο», πρόσθεσε.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επίσης απορρίψει την ιδέα. «Δεν μπορούμε να δεχτούμε μια διαδικασία όπου το Κοινοβούλιο απλώς ενημερώνεται αφού έχουν ληφθεί βασικές αποφάσεις ή του ζητείται να επικυρώσει αποτελέσματα στα οποία δεν είχε καμία συμβολή», δήλωσε τον Απρίλιο ο επικεφαλής της θέσης του ΕΚ για τον προϋπολογισμό, Ζίγκφριντ Μουρεσάν, προσθέτοντας ότι η προσέγγιση με τα εθνικά σχέδια θα μπορούσε να παραβιάζει τις Συνθήκες της ΕΕ.
Ωστόσο, η πρόταση είναι δημοφιλής σε χώρες όπως η Γερμανία και άλλους καθαρούς συνεισφέροντες στον Πολυετή Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), που επιθυμούν να εξασφαλίσουν πολιτικές παραχωρήσεις με αντάλλαγμα τη χρηματοδότηση.
Η Φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την ιδέα των «εταιρικών σχεδίων» τον Μάιο, αφήνοντας όμως ασαφές πόσο εκτεταμένη θα είναι η μεταρρύθμιση, διαβεβαιώνοντας τόσο τις περιφέρειες όσο και τους αγρότες ότι θα διατηρήσουν κεντρικό ρόλο.
Οι αγρότες εξασφάλισαν προστασία για τα 291 δισ. ευρώ σε άμεσες ενισχύσεις εισοδήματος στον επόμενο προϋπολογισμό, αλλά το περιφερειακό ταμείο των 96 δισ. ευρώ ενσωματώθηκε πλήρως – όπως είχε αποκαλύψει πρώτο το Euractiv. Ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει για τα ταμεία συνοχής.
Τέλος στα διαρθρωτικά ταμεία
Στον προηγούμενο προϋπολογισμό, τα κονδύλια συνοχής κατανέμονταν ως εξής: 226 δισ. ευρώ σε Ταμεία Περιφερειακής Ανάπτυξης (ERDF), 99 δισ. ευρώ σε Κοινωνικό Ταμείο (ESF+), 48 δισ. ευρώ για περιβαλλοντικές και υποδομειακές επενδύσεις στις φτωχότερες περιοχές της ΕΕ και 8,5 δισ. ευρώ για τις περιφέρειες που πλήττονται περισσότερο από την πράσινη μετάβαση (Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης – JTF).
Σύμφωνα με το προσχέδιο, όλα αυτά – μαζί με άλλα κονδύλια για μετανάστευση, εγκληματικότητα, διαχείριση συνόρων (ταμεία HOME), στήριξη αγροτών και αλιείας – θα συγχωνευτούν σε ένα ενιαίο υπερταμείο με την ονομασία: «Ταμείο Ευρωπαϊκής Οικονομικής, Εδαφικής, Κοινωνικής, Αγροτικής και Θαλάσσιας Βιώσιμης Ευημερίας και Ασφάλειας».
Η καρδιά του νέου ταμείου είναι τα Εθνικά Σχέδια, τα οποία θα περιλαμβάνουν επιμέρους φακέλους για την ΚΑΠ και τα ταμεία HOME. Αντί για πανευρωπαϊκά θεματικά ταμεία, η Επιτροπή θέλει να κατευθύνει τη μεγαλύτερη μερίδα της χρηματοδότησης μέσω εθνικών προγραμμάτων, συμπληρωμένα από ξεχωριστό σχέδιο για έργα με κοινή διαχείριση.
Ένα νέο ταμείο «Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης» για ανταπόκριση σε κρίσεις θα συνυπάρχει με τα εθνικά σχέδια.
Η τελική έκδοση του εγγράφου, συμπεριλαμβανομένων των αριθμών χρηματοδότησης, αναμένεται να παρουσιαστεί την Τετάρτη 16/7.
