[ad_1]
O Συνήγορος του Πολίτη προβαίνει σε μία πρώτη αξιολόγηση της μέχρι τούδε εμπειρίας από την εισαγωγή ψηφιακών πλατφορμών στο δημόσιο.
Αναγνωρίζει και αναδεικνύει τις θετικές πτυχές, ιδίως στην επιτάχυνση διαδικασιών, στη διευκόλυνσητων διοικούμενων, στη σταδιακή ψηφιακή διασύνδεση των δημοσίων υπηρεσιών. Καταγράφει, παράλληλα, και στρεβλώσεις καιελλιπή σχεδιασμό που ενίοτε οδηγούν σε αποκλεισμούς ή και σε απώλεια δικαιωμάτων.
Φαινόμενα «ψηφιακής γραφειοκρατίας» επίσης αναδύονται μέσα από τις καταγραφές της παρούσας έκθεσης.
Είναι γνωστό ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) αποτελεί βασική τεχνολογία αιχμής της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, μεπολλαπλάπιθανά οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία. Ωστόσο η χρήση της, δημιουργεί ταυτόχρονα κινδύνους που πρέπει να αντιμετωπιστούν, γεννά σημαντικές προκλήσεις για τα θεμελιώδη δικαιώματα και αναμένεται να φέρει θεμελιώδεις ανακατατάξεις όχι μόνο στις επιχειρήσεις, αλλά και στον δημόσιο τομέα. Ορισμένα χαρακτηριστικά της ΤΝ, όπως η αδιαφάνεια των αλγορίθμων και της διαδικασίας λήψης των αποφάσεων, θέτουν συγκεκριμένους και δυνητικά υψηλούς κινδύνους για την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα, τους οποίους η ισχύουσα νομοθεσία φαίνεται ότι δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά. Συχνά δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί ο λόγος και η διαδικασία με την οποία ένα σύστημα κατέληξε σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Κατά συνέπεια, καθίσταται δυσχερής η αξιολόγηση των δυσμενών συνεπειών για τον πολίτη.
Η παρούσα έκθεση εστιάζει σε κάποια τέτοια συστήματα της ελληνικής δησμόσιας διοίκησης που αναδύθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ευρέως τα τελευταία χρόνια (ιδίως μετά την πανδημία) και στους συναφείς κινδύνους για τον σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών. Η επιλογή να αναφερθεί ο Συνήγορος στα συγκεκριμένα συστήματα και πλατφόρμες έγινε με βάση τον υψηλό αριθμό αναφορών πολιτών που δέχθηκε για αυτά την τελευταία τριετία και στα συστημικά προβλήματα που διαπίστωσε κατά την εξέτασή τους.
Η έκθεση χωρίζεται σε δύο Μέρη. Στο πρώτο Μέρος (Α΄) εκτίθενται 13 ηλεκτρονικά συστήματα/πλατφόρμες της δημόσιας διοίκησης (ΚεφάλαιαΑ.1-Α.13) συναφώς με τα οποία ο Συνήγορος εξέτασε πληθώρα αναφορών από τους χρήστες αυτών (τους διοικουμένους). Πρόκειται γιαπλατφόρμες νέες,που δημιουργήθηκαν και τέθηκαν σε εφαρμογή λόγω έκτακτων αναγκών που προέκυψαν από αιφνίδια γεγονότα (όπως η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, οι φυσικές καταστροφές), ή και παλαιότερες, που υπηρετούν διαρκείς και πάγιες λειτουργίες του Δημοσίου (όπως η απονομή αγροτικών ενισχύσεων, η πρόσληψη εκπαιδευτικών). Κατά κύριο λόγο αφορούν την χορήγηση παροχών/επιδομάτων από το κράτος προς ευάλωτες κατηγορίες πολιτών (κυρίως οικονομικά ασθενέστερων ή πληγέντων), χωρίς να λείπουν και άλλες περιπτώσεις όπως η επιβολή προστίμων ή η ρύθμιση οφειλών. Στο δεύτερο Μέρος (Β΄) εξετάζονται και αναδεικνύονται τα νομικά και διαχειριστικά ζητήματα κατά την χρήση των συστημάτων αυτών, ιδίως αναφορικά με τα δικαιώματα των διοικουμένων, τα οποία διαρθρώνονται σε δεκατρία Κεφάλαια (Β.1-Β.13).
Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι τα ευφυή συστήματα που λειτουργούν με ΤΝ θα πρέπει να κατασκευάζονται και να σχεδιάζονται έτσι ώστε να πληρούν τα ίδια υψηλά πρότυπα ασφάλειας και προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων που ισχύουν για τις παραδοσιακές τεχνολογίες που προβλέπονται από το εθνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει
να αναπτύσσονται με βάση αντίστοιχες σχεδιαστικές και λειτουργικές προδιαγραφές, όπως για παράδειγμα η διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων (πλήρης αιτιολογία συμπεράσματος και διεργασιών επίτευξης), το δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης κ.ά.
[ad_2]