Ως ακόμη ένα βήμα, το οποίο οδηγεί στην οικοδόμηση της επόμενης ημέρας στις σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας μπορεί να χαρακτηριστεί η χθεσινή, ιστορική επίσκεψη του προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην ελληνική πρωτεύουσα. Με βασικό ζητούμενο σε αυτήν την πορεία των δέκα μηνών νηνεμίας να αποτελεί η φράση-κλειδί “οι υπαρκτές διαφορές να μην παράγουν κρίσεις”, ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο ηγέτης της Τουρκίας είναι σαφές ότι επένδυσαν επάνω στο άκρως θετικό momentum που έχει… χαραχθεί από τη συνάντηση κορυφής στο Βίλνιους της Λιθουανίας, τον περασμένο Ιούλιο.
Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μετά από σχεδόν 90 λεπτά διευρυμένων συνομιλιών, υπό το βλέμμα των υπουργών Εξωτερικών και των διπλωματικών τους συμβούλων, επαναβεβαίωσαν πως οι σχέσεις των δύο χωρών βαδίζουν σε μία οδό μακριά από εντάσεις, οι οποίες… ιόνιζαν αρνητικά το περιβάλλον σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Οι διαφορές σε κομβικά της ατζέντας (όπως για παράδειγμα το Κυπριακό και οι μειονότητες) παραμένουν διαυγείς.
Ωστόσο, από το σκηνικό της πλήρους έντασης που έφτασε ένα βήμα πριν την τελική κρίση την περίοδο 2020-2022, ελέω των γενικευμένων προκλήσεων της Άγκυρας, μέχρι και το χθεσινό ορόσημο είναι εμφανές ότι αυτό που προτάσσεται πλέον είναι η αμοιβαία συνεννόηση, η συνεργασία και η πρόθεση να αφεθούν στο παρελθόν οι απειλές και τα επεισόδια.
Οι σχέσεις ηρεμίας
Κυβερνητικά στελέχη, με την αναχώρηση του προέδρου Ερντογάν από την Ηρώδου Αττικού 19, δεν έκρυβαν την ικανοποίησή τους για τα αποτελέσματα που έχει παράξει ο επίσκεψη του ηγέτη της Τουρκίας στην ελληνική πρωτεύουσα. Και η αμοιβαία βούληση για μία συνέχεια στα… ήρεμα νερά σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο αποτυπώθηκε, κατά κύριο λόγο, μέσα από τη Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας των Αθηνών. Όπως αναφέρουν κυβερνητικά στελέχη, πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό κείμενο, καθώς είναι η πρώτη φορά που οι δύο χώρες (με τις υπογραφές του πρωθυπουργού και του προέδρου της Τουρκίας) δεσμεύονται σε σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας και στα αποκαλούμενα και… ήρεμα νερά. Συγκεκριμένα:
– Στη Διακήρυξη τονίζεται η σημασία των αποτελεσματικών διαύλων επικοινωνίας σε κάθε επίπεδο και δίδεται έμφαση στην αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων και δυνητικής κλιμάκωσης.
– Η Διακήρυξη καθορίζει τις αρχές και τα ορόσημα του ελληνοτουρκικού διαλόγου και των επαφών στη βάση των τριών αξόνων που είχαν συμφωνηθεί κατά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Βίλνιους της Λιθουανίας. Πολιτικός διάλογος (για θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, στον οποίο εντάσσονται οι διερευνητικές επαφές), θετική ατζέντα (η οποία διαρκώς θα εμπλουτίζεται), Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (στα οποία συμπεριλαμβάνονται και μέτρα για τη μείωση “αδικαιολόγητων πηγών έντασης καθώς και των κινδύνων που απορρέουν από αυτές”).
“Πρόκειται για μία δήλωση προθέσεων στην οποία και η Τουρκία δεσμεύεται για τους στόχους του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και της φιλικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών. Παράλληλα, σαφής είναι η αναφορά στη δέσμευση αποφυγής δηλώσεων και ενεργειών που υπονομεύουν το πνεύμα και το γράμμα της Διακήρυξης ή θέτουν σε κίνδυνο την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή. Πρέπει, επίσης, να σημειώσουμε πως η γειτονική χώρα δεσμεύεται στην επίλυση όποιας διαφωνίας προκύψει με την Ελλάδα με φιλικό τρόπο. Είτε με απευθείας διαβουλεύσεις με τη χώρα μας, είτε με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής, όπως προβλέπεται από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Σε κάθε περίπτωση, η Διακήρυξη των Αθηνών δεν αναιρεί τις νομικές θέσεις των δύο χωρών”, σχολιάζουν κυβερνητικά στελέχη, με παρατηρητές να επισημαίνουν ότι είναι η πρώτη φορά που έχει υπογραφεί κείμενο με τέτοιο πολιτικό βάρος ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα.
Οι κόκκινες γραμμές
Εάν κάτι έγινε εμφανές με το… πέσιμο της αυλαίας της χθεσινής επίσκεψης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα είναι ότι οι δύο πλευρές μπορούν να συζητούν πολιτισμένα, μακριά από τις προκλήσεις και προτάσσοντας τα… κομμάτια του παζλ που συμπληρώνουν τη θετική ατζέντα.
Σε κάθε περίπτωση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης τοποθέτησε και πάλι τις κόκκινες ελληνικές γραμμές όσον αφορά στα… καυτά θέματα της ατζέντας. “Θα προχωρήσουμε σταδιακά και στα επόμενα βήματα. Με συναντήσεις των δύο αντιπροσωπειών θα διευρύνουμε τη θετική μας ατζέντα, θα εντείνουμε την οικονομική μας συνεργασία, θα επεκτείνουμε τα Μέτρα Οικοδόμησης της Εμπιστοσύνης. Και η επόμενη φάση του πολιτικού διαλόγου, όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, μπορεί να είναι η προσέγγιση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, που σύμφωνα με την Ελλάδα συνιστά τη μόνη διαφορά που θα μπορούσε να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, με πυξίδα πάντοτε το Διεθνές Δίκαιο και ειδικά το Δίκαιο της Θάλασσας, που αποτελεί τον πιο ασφαλή πλοηγό στη διευθέτηση των διεθνών διαφορών”, τόνισε, στις δηλώσεις του, ο πρωθυπουργός.
“Διαφωνούμε και στο Κυπριακό. Για εμάς, το λέω καθαρά, δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Θα πρέπει να επανεκκινήσει ο διάλογος από εκεί που διακόπηκε το 2017. Μόνο μέσα από αυτόν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος”, ανέφερε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
capital.gr