[ad_1]
Τα αποτελέσματα του προγράμματος ελέγχου υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης, αφορούν στις δειγματοληψίες τροφίμων φυτικής προέλευσης έτους 2022 για τη ζώνη ευθύνης τού Εργαστηρίου Ελέγχου Υπολειμμάτων τού Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Θεσσαλονίκης (Π.Κ.Π.Φ.Π.Φ.Ε.). Πιο συγκεκριμένα, η Υπηρεσία, όπως και οι λοιπές ομοειδείς Υπηρεσίες των Περιφερειακών Ενοτήτων, υλοποιεί το ετήσιο Εθνικό Πρόγραμμα ελέγχου υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων τού ΥΠ.Α.Α.Τ., στα πλαίσια τού οποίου ελέγχονται δείγματα τροφίμων φυτικής προέλευσης με σύγχρονες μεθόδους εργαστηριακής ανάλυσης για την παρουσία υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων.
Ευρήματα από τα εγχώρια δείγματα Στα 1.178 εγχώρια δείγματα που αναλύθηκαν κατά το 2022 προέκυψαν τα παρακάτω ευρήματα (Διάγραμμα 1):
- Σε ποσοστό 49,3% των δειγμάτων δεν ανιχνεύτηκαν ποσοτικοποιήσιμες συγκεντρώσεις υπολειμμάτων [δηλαδή ανώτερες τού αναλυτικού ορίου (0,01 mg/kg)].
- Στο 44,9% των δειγμάτων ανιχνεύθηκαν υπολείμματα κάτω τού ορίου.
- Σε ποσοστό 0,9% των δειγμάτων βρέθηκαν υπολείμματα με υπέρβαση τού ορίου.
- Σε ποσοστό 4,9% ανιχνεύτηκαν υπολείμματα μη εγκεκριμένων γεωργικών φαρμάκων για την καλλιέργεια.
Ευρήματα σε δείγματα πιστοποιημένης βιολογικής καλλιέργειας
Στο πλαίσιο του ελέγχου των βιολογικών προϊόντων, το εργαστήριο ανέλυσε 51 δείγματα φρούτων και λαχανικών, τα οποία αντιστοιχούσαν στο 3,4% τού συνόλου. Σε 5 από τα δείγματα αυτά ανιχνεύτηκαν υπολείμματα γεωργικών φαρμάκων (9,8%). Στις 3 περιπτώσεις, οι ανιχνευθείσες δραστικές ουσίες ήταν εγκεκριμένες για τη βιολογική γεωργία (5,9%), ενώ 2 δείγματα κρίθηκαν ως μη κανονικά (3,9%). Με την επιφύλαξη βέβαια τού μικρού αριθμού δειγμάτων, τα αποτελέσματα συνηγορούν υπέρ μίας θετικής εικόνας των βιολογικών προϊόντων.
Ευρήματα σε εισαγόμενα δείγματα
Στα 297 δείγματα εισαγόμενων προϊόντων που αναλύθηκαν κατά το 2022 προέκυψαν τα παρακάτω ευρήματα (Διάγραμμα 2):
- Στο 47,8% των δειγμάτων δεν ανιχνεύτηκαν ποσοτικοποιήσιμες συγκεντρώσεις υπολειμμάτων.
- Στο 45,8% των δειγμάτων ανιχνεύθηκαν υπολείμματα που δεν υπερέβαιναν τα ανώτατα επιτρεπτά όρια.
- Σε ποσοστό 6,4% των δειγμάτων βρέθηκαν υπολείμματα με υπέρβαση των ορίων.
Συχνότητα ανίχνευσης δραστικών ουσιών
Το μυκητοκτόνο boscalid εμφάνισε τη μεγαλύτερη συχνότητα ανίχνευσης (όπως και το 2021), καθώς καταγράφηκε η παρουσία του στο 11,7% των δειγμάτων που αναλύθηκαν. Ακολούθησαν το μυκητοκτόνο fluopyram με 11,5% και το εντομοκτόνο acetamiprid με 10,2%, αντίστοιχα. Η δεκάδα συμπληρώνεται με τις δραστικές ουσίες fludioxonil, tebuconazole, cyprodinil, spirotetramat, pyraclostrobin, flupyradifurone και azoxystrobin με ποσοστά εμφάνισης που υπολείπονται των 3 πρώτων. Αξιοσημείωτη είναι η μείωση τού εντομοκτόνου phosmet, η άδεια τού οποίου έχει ανακληθεί.
Σχέση των υπερβάσεων τού ορίου και τού έτους ανάλυσης για την περίοδο 2010-2022
Μεταξύ των ετών 2010-2022 καταγράφεται αύξηση των υπερβάσεων των ορίων. Στα έτη 2010-2012 είχαμε μείωση των υπερβάσεων που κυμάνθηκαν σε ποσοστό έως 2,1%, ενώ τις επόμενες χρονιές παρουσιάζεται μία σημαντική αύξηση μέχρι 4,2% το 2020. Η εικόνα αυτή οφείλεται στη ραγδαία αύξηση του αριθμού των δραστικών που αναλύονται από το Εργαστήριο. Το 2012 κάθε δείγμα αναλύονταν για 182 δραστικές ουσίες, ενώ το 2022 ο αριθμός αυτός είναι πολλαπλάσιος (428). Επίσης, σε αυτό συνέβαλαν τα προγράμματα εκτάκτων ελέγχων που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες ομάδες προϊόντων με αυξημένο κίνδυνο υπέρβασης και τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τα ανωτέρω αποτελέσματα. Ο περιορισμός των εκτάκτων ελέγχων οδήγησε σε πολύ σημαντική μείωση των υπερβάσεων για το έτος 2022.
Σύγκριση με τα στοιχεία της Ε.Ε.
Με βάση τα δημοσιευμένα μέχρι στιγμής στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (έτους 2021) παρατηρείται μία μικρή διαφοροποίηση στο ποσοστό των αρνητικών (51,5%) και θετικών (48,5%) δειγμάτων που ανιχνεύθηκαν στην Ελλάδα. Στον μέσο όρο της Ε.Ε. τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 55,7% και 44,3%, αντίστοιχα. Αυτό αποδίδεται στον μεγαλύτερο αριθμό έκτακτων και υποχρεωτικών ελέγχων που πραγματοποιήθηκαν από τη Χώρα μας το 2021 και εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά σε δείγματα και ευρήματα, καθώς οι έλεγχοι αυτοί επικεντρώνονται κυρίως σε δείγματα με υψηλές πιθανότητες να έχουν ευρήματα.
Αυξημένο είναι και το ποσοστό δειγμάτων εγχώριας προέλευσης με υπέρβαση των ορίων (5,4%), συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ε.Ε. (3,9%). Η διαφορά αυτή αποδίδεται στα αυξημένα ευρήματα και στην υψηλότερη παραβατικότητα που διαπιστώθηκε στα δείγματα των εκτάκτων και υποχρεωτικών ελέγχων. Από τα αποτελέσματα του Εργαστηρίου για το 2021, το ποσοστό υπερβάσεων των ορίων στα 410 δείγματα που λήφθηκαν στο πλαίσιο των εκτάκτων-υποχρεωτικών ελέγχων και στα 1.122 δείγματα που λήφθηκαν στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος ήταν 9,0% και 4,0%, αντιστοίχως.
Με βάση τα ευρήματα τού Εργαστηρίου τα θετικά δείγματα με πολλαπλά υπολείμματα (>1 δραστικές ουσίες/δείγμα) ήταν στο 39,8% (2021), ενώ στην Ε.Ε. (2019) το αντίστοιχο ποσοστό ανερχόταν στο 26,4%. Αυτή η διαφορά αποδίδεται επίσης στον αυξημένο αριθμό στοχευμένων εκτάκτων ελέγχων τού 2021. Ο αριθμός δειγμάτων που εξετάζονται ανά 100.000 κατοίκους στην Ελλάδα ανήλθε στα 34,3 (2021), ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. (2021) ήταν πολύ χαμηλότερος (19,3 δείγματα/100.000 κατοίκους). Άξιο αναφοράς είναι και το ποσοστό δειγμάτων άγνωστης προέλευσης που σε κάποιες χώρες της ΕΕ ήταν εξαιρετικά υψηλό. Η Γερμανία και η Ολλανδία για παράδειγμα εμφανίζουν ποσοστά 15,2% και 14,2% αντίστοιχα, τη στιγμή που η Ελλάδα έχει μόλις 0,9% άγνωστης προέλευσης δείγματα.
Η συγκεκριμένη παράμετρος είναι ενδεικτική της ορθής πρακτικής που εφαρμόζεται στη Χώρα μας σε σχέση με την ιχνηλασιμότητα και τη δειγματοληψία. Το συγκεκριμένο θέμα είναι στενά συνδεδεμένο με την ορθή απόδοση των ευθυνών και την επιβολή των κυρώσεων στους παραβάτες. Σε ό,τι αφορά στον αριθμό των δραστικών για τις οποίες τελικά αναλύεται κάθε δείγμα, η Ελλάδα αποδεικνύεται σημαντικά βελτιωμένη πραγματοποιώντας έλεγχο για 428 δραστικές σε κάθε δείγμα, ενώ ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 271 (στοιχεία 2020). Η σημασία του συγκεκριμένου δείκτη είναι ιδιαίτερη, καθώς ένα δείγμα που εξετάζεται για έναν περιορισμένο αριθμό δραστικών είναι πιθανότερο να βρεθεί εσφαλμένως αρνητικό, σε αντίθεση με κάποιο που θα ελεγχθεί για μεγάλο αριθμό ουσιών.
Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι τα δύο επίσημα Εργαστήρια ανάλυσης υπολειμμάτων της Χώρας (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και Π.Κ.Π.Φ.Π.Φ.Ε. Θεσσαλονίκης) εντάσσονται τα τελευταία χρόνια στην κατηγορία Α’ της Ε.Ε., κάτι που σημαίνει ότι ανιχνεύουν τουλάχιστον το 90% των δραστικών ουσιών που δύνανται να υπάρχουν στο ετήσιο διεργαστηριακό σχήμα της Ε.Ε.
Παρατηρήσεις
Με βάση τα παραπάνω συνοπτικά αποτελέσματα τού προγράμματος ελέγχου υπολειμμάτων για το έτος 2022, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί η αναγκαιότητα περαιτέρω και διαρκούς ενημέρωσης των καλλιεργητών για τους όρους χρήσης των γεωργικών φαρμάκων (κατάλληλη δόση, κατάλληλη διάλυση, κατάλληλος χρόνος εφαρμογής, ημέρες πριν τη συγκομιδή, έλεγχος και συντήρηση ψεκαστικών μηχανημάτων και κυρίως μέτρα ασφάλειας τού ιδίου τού χρήστη). Οι υπεύθυνοι επιστήμονες των καταστημάτων εμπορίας γεωργικών φαρμάκων κατά την εκτέλεση των συνταγών χρήσης γεωργικών φαρμάκων προς τους καλλιεργητές, οφείλουν να επισημαίνουν σε κάθε περίπτωση και κατ’ επανάληψιν την ορθή χρήση τους. Υπενθυμίζεται ότι η υπέρβαση των ανώτατων επιτρεπτών ορίων συνιστά παράβαση της νομοθεσίας περί τα γεωργικά φάρμακα (N. 4036/2012) και εφαρμόζονται οι διατάξεις επιβολής διοικητικών και ποινικών κυρώσεων. Επίσης σε περιπτώσεις ανίχνευσης μη εγκεκριμένων δραστικών ουσιών γεωργικών φαρμάκων επιβάλλονται διοικητικές κυρώσεις στους παραβάτες.
[ad_2]